စီးပြားေရးအဘိဓာန္ ၁၀၇

Expense Account အသံုးစရိတ္စာရင္း။

႐ံုး၏ျပင္ပ၌ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ ေဆာင္စဥ္ကုန္က်ခဲ့သည့္ အလုပ္ႏွင့္ဆိုင္ရာအသံုးမ်ား ဥပမာခရီးစရိတ္၊ ဧည့္ခံစရိတ္စ သည့္ အထူးသံုးစြဲေငြမ်ား စာရင္းရွင္းတမ္းျဖစ္သည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ထိုသို႔ေသာစရိတ္မ်ား ျပန္လည္ျဖည္ထုတ္မေပးမီ ခြင့္ျပဳခ်က္ရွိရသည္။

Exponential ႏွစ္ထပ္ကိန္း ညႇိႏိႈင္းခ်က္။

အခ်က္အလက္မ်ားကို ၿပီးခဲ့သည့္အတိတ္ အေတြ႔အၾကံဳမ်ားထက္မၾကာမီျဖစ္ရပ္မ်ား ေရာင္ျပန္ဟပ္ေစၿပီး ႀကိဳတင္ ခန္႔မွန္းရာ၌ ပိုမိုအသံုးဝင္ထိေရာက္ေစရန္ ျပဳလုပ္သည့္စာရင္းအင္းပညာ နည္းနိႆယတစ္ခုျဖစ္သည္။ ဥပမာ-ကုန္စည္ ထိန္းခ်ဳပ္ရာ၌ ရက္သတၱတစ္ပတ္အတြက္ ကုန္စည္အသံုးကို ၈၀ မွန္းထားၿပီးအမွန္အသံုးက ၉၀ ျဖစ္ခဲ့၏။ ပွ်မ္းမွ် လိုအပ္ခ်က္တြက္ရာ၌ ပွ်မ္းမွ်ေဟာင္းကို လက္ငင္းဦးေရအတြက္ ေဖာ္ျမဴလာသံုးသည္။

ပွ်မ္းမွ်သစ္ = ပွ်မ္းမွ်ေဟာင္း + ေအ (လက္ငင္းလိုအပ္ခ်က္- ပွ်မ္းမွ်ေဟာင္း)

          ေအသည္ ပံုေသတစ္စိတ္ျဖစ္ၿပီး စိတ္မွန္းသတ္မွတ္ ဝ.၁။ ထို႔ေၾကာင့္ ပွ်မ္းမွ်သစ္သည္ ၈၀ + ဝ.၁ (၉၀-၈၀) = ၈၁ ထို႔ေနာက္ ေနာက္အပတ္တြက္ လိုအပ္ခ်က္ သည္ ၇၅ သို႔ က်ဆင္းသြားပါက၊ ပွ်မ္းမွ်သစ္သည္ ၈၁ + ဝ.၁ (၇၅-၈၁) = ၈၀.၄ ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ထပ္ကိန္းညႇိႏိႈင္းျခင္းသည္ သိုေလွာင္ေရးျပႆနာႀကိဳသိသာစြာေလွ်ာ့ႏိုင္သည္။ အေၾကာင္းမွာ ကုန္စည္လို အပ္ခ်က္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ လက္ငင္းဦးေရကို ထည့္စဥ္းစားသည္။ တြက္ခ်က္မႈ႐ႈပ္ေထြးသည့္ျဖစ္စဥ္ပါ ႏွစ္ထပ္ကိန္း ညႇိႏိႈင္းျခင္းကြန္ပ်ဴတာသံုးလာ၍ ပိုမိုလြယ္ကူေစခဲ့သည္။

Export ျပည္ပပို႔ကုန္။

ျပည္ပႏိုင္ငံသို႔ ေရာင္းခ်သည့္ ကုန္စည္၊ သို႔မဟုတ္ ဝန္ေဆာင္မႈကို ဆိုသည္။ ျပည္ပပို႔ကုန္သည္ ႏိုင္ငံျခားေငြရရန္ လိုအပ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားက ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအထူးသျဖင္႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးနိမ့္ႏိုင္ငံတစ္ခုအတြက္ ျပည္ပပို႔ကုန္ေပၚတည္မွီျခင္းကို အႏၱရာယ္ရွိဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးတိုးတက္မႈအတြက္ လစ္လ်ဴ႐ႈတတ္ေသာ အလားအလာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ- အာဂ်င္တီးနားသည္ ၁၈ ရာစုေနာက္ပိုင္းမွ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားဆီအထိ အျမတ္အစြန္းမ်ားစြာရွိ အမဲသားဦးေရမ်ားစြာ ဂရိတ္ၿဗိတိန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ခဲ့သည္။ ေရာင္းခ်ရရွိေငြမ်ားအား အာဂ်င္တီးနား ႏြားေမြးျမဴေရးအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း အျခားအာဂ်င္တီးနား စက္မႈက႑မ်ားအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း သံုးစြဲခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ၿဗိတိသွ်က အမဲသားကို ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္စီကစ၍ အျခားမွရယူခဲ့သျဖင့္ အာဂ်င္တီးနားစက္မႈက႑ က်ဆင္းၿပီး၊ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္ဆီမွစ၍ စဥ္ဆက္မျပတ္အၾကပ္ အတည္းဆိုက္ေရာက္ခဲ့ရသည္။ အေပးအယူရွင္းတမ္း Balance of Payments၊ ကုန္သြယ္မႈရွင္းတမ္း Balance of Trade၊ ပို႔ကုန္ကိုယ္တာ Export quota၊ ႏိုင္ငံတကာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ International Investment ၊  မျမင္ႏိုင္ေသာအမယ္မ်ား Invisible Items ၊ ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား Terms of Trade တို႔ကိုလည္းၾကည့္ပါ။Export Import Bank of the United States အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ပို႔ကုန္သြင္းကုန္ဘဏ္။ Eximbank အိပ္ဇင္းဘဏ္လည္းျဖစ္သည္။

          ၁၉၃၄ ခုႏွစ္က တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ လြတ္လပ္သည့္ အေမရိကန္အစိုးရ၏ ျပည္ပကုန္သြယ္မႈျမႇင့္တင္ရန္ ေအဂ်င္စီျဖစ္သည္။ ေအဂ်င္စီက ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားအား အေမရိကန္တြင္ သံုးစြဲရမည့္ ေခ်းေငြမ်ားထုတ္ေပးၿပီး  အေမရိကန္ေဒၚလာျဖင့္ပင္ ျပန္လည္ေပးဆပ္ရသည္။  ႀကီးမားေသာ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ စီမံကိန္းမ်ားအား ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ရန္ ပထမဦးဆံုးေသာ ျပည္သူ႔ေအဂ်င္စီျဖစ္သည္။ ဘဏ္က အေမရိကန္ပို႔ကုန္မ်ား လံႈ႔ေဆာ္ႏိုးထေစရန္ အေမရိကန္တည္ေဆာက္ေရး ကိရိယာပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားဝယ္ယူႏိုင္ရန္ ေငြေခ်းေပးသည္။ဘဏ္တြင္ မတည္ေငြေဒၚလာတစ္ဘီလီယံရွိၿပီး အေမရိကန္ေငြတိုက္ ဘ႑ာေရးဌာနမွ ေျခာက္ဘီလီယံႏွင့္အထက္ ေခ်းယူရႏိုင္သည္။ မည္သည့္အခ်ိန္၌မဆို ဘဏ္သည္ ထုတ္ေခ်းထားေငြ၊ အာမခံခ်က္ေပးထားခ်က္ႏွင့္ အာမခံထားရန္ ဘီလီယံေလးဆယ္ထိ ထုတ္ေပးထားႏိုင္ၿပီး ပုဂၢလိကရင္းႏွီးေငြႏွင့္ေတာ့ ၿပိဳင္ဆိုင္ရမည္မဟုတ္ေပ။ ကုန္သြယ္မႈတိုးျမႇင့္ေပးရန္အျပင္ ၄င္း၏ေခ်းေငြမ်ားေပၚ အတိုးမ်ားေကာက္ခံကာ ယင္းအတိုးရေငြမ်ားက အေမရိကန္ေငြတိုက္ ဘ႑ာေရးဌာနအတြက္ သိသိသာသာထည့္ဝင္ေပးသည္။

Exportlicense ပို႔ကုန္လိုင္စင္။

သတ္မွတ္ကုန္စည္မ်ား သတ္မွတ္ႏိုင္ငံတစ္ခုသို႔ တင္ပို႔ခြင့္လိုင္စင္ျဖစ္သည္။ ပို႔ကုန္ကိုတာ Export Quota စီမံခန္႔ခြဲရာ၌ ကာလတစ္ခုအတြင္း သီးသန္႔ကန္႔သတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ျခင္း၊ စစ္ကာလအတြင္း ၾကားေနႏိုင္ငံမ်ားသို႔   သေဘၤာတင္ပို႔မႈမ်ားကန္႔သတ္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ စက္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ အျခားအေရးႀကီးပစၥည္းမ်ား၊ အႏုပညာကုန္စည္စသည့္ ပို႔ကုန္မ်ား ကန္႔သတ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

Export Multiplier ပို႔ကုန္ေျမႇာက္ေဖာ္ကိန္း။

ပို႔ကုန္ေျမႇာက္ေဖာ္ေရးမူဝါဒ Multiplier Principle, def.2 ေအာက္ၾကည့္ပါ။

Export Quota ပို႔ကုန္ကိုတာ။

၁။       သတ္မွတ္အမယ္တစ္ခု၏ ျပည္ပတင္ပို႔ေရာင္းခ် ပမာဏကို ေဖာ္ျပထားကာလတစ္ခုအတြင္း ကန္႔သတ္ထားျခင္းကို သာမန္အားျဖင့္ ျပည္တြင္းစက္မႈက႑တစ္ခုအား အကာအကြယ္ေပးရန္ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာအျဖစ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၌ သစ္လံုးမ်ားတင္ပို႔ေရာင္းခ်ျခင္းကို အေမရိကန္သစ္စက္မ်ားအတြက္ ေဈးႏႈန္းမ်ားသက္သာရန္ ကန္႔သတ္ထားသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္၏။

၂။       မိမိသေဘာျဖင့္ ျပည္ပတင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈ ကန္႔သတ္ခ်က္ “Voluntary” Export Quota ။ သြင္းကုန္မ်ား ျပည္တြင္းေဈးကြက္အတြင္း ေဝစုႀကီးမားစြာမရွိရန္၊ သို႔မဟုတ္ ျပည္တြင္းစက္မႈက႑တြင္ ကုန္ၾကမ္းအ လံုအေလာက္ရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ေသာ နည္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ပထမေဖာ္ျပသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ကို အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စု၌ တစ္ခ်ိန္ကဂ်ပန္အား ၄င္း၏အထည္အလိပ္ႏွင့္ သံမဏိတင္ပို႔မႈကို ကန္႔သတ္ခ်က္ သေဘာတူညီလက္ခံေစခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ကလည္း ယင္းသို႔ မိမိသေဘာႏွင့္ ပို႔ကုန္မကန္႔သတ္ခဲ့ပါက မလြဲမေသြလိုက္နာရမည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ေပၚလာမည္ကို စိုးရိမ္၍ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ အလားတူ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက မိမိသေဘာျဖင့္ေရာ မျဖစ္မေနသံႏွင့္သံမဏိအတိုအစမ်ား ျပည္ပတင္ပို႔ ေရာင္းခ်ျခင္းကို ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းမ်ားေဈးႏႈန္း သက္သာစြာျဖင့္ ကုန္ၾကမ္းရရွိေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

Express Warranty လ်င္ျမန္ေရးအာမခံ။

အာမခံေပးျခင္း Warranty ေအာက္ၾကည့္ပါ။

Expropriation သိမ္းယူျခင္း။

အစိုးရ၏ ပုဂၢလိကပိုင္ပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္သို႔ ေလ်ာ္ေၾကးအၿမဲေပးျခင္းမျပဳဘဲ သိမ္းယူခြင့္ကို ဆိုသည္။ သိသာေပၚ လြင္ေသာမူေဘာင္ Eminent Domain တြင္လည္း ၾကည့္ပါ။

Ex-Rights ရပိုင္ခြင္႔မၾက။

စေတာ့ရွယ္ယာပိုင္ရွင္တစ္ဦးသည္ ကုမၸဏီက ယင္းကဲ့သို႔ အလားတူစေတာ့ရွယ္ယာအသစ္ထုတ္ေဝရာ၌ ရွယ္ယာႀကိဳေလွ်ာ့ေဈးျဖင့္ ဝယ္ယူခြင့္ Rights ရွိသည္။ ထိုသို႔ေသာ ရပိုင္ခြင့္မပါ ေရာင္းခ်သည့္ စေတာ့ရွယ္ယာႀကိဳဆိုသည္။ ရပိုင္ခြင့္ပါ Cum Rights ေဝါဟာရကို ရွယ္ယာအသစ္ ထုတ္ေဝရာတြင္ပါရွိကသံုးသည္။

Extended Bond တိုးခ်ဲ႕ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္။

ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ Bond def.1 ေအာက္ၾကည့္ပါ။

Extended Coverage တိုးခ်ဲ႕အက်ံဳးဝင္ပါရွိမႈ။

ပစၥည္းအာမခံ Property Insurance ေအာက္ၾကည့္ပါ။

ေဒါက္တာဦးေမာ္သန္း (ပါေမာကၡ (ၿငိမ္း))

 (၂၀၁၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ CEO မဂၢဇင္း)